De meeste bedrijven betreden de Duitse zakenwereld om hun markt te vergroten. En als je dan toch bezig bent je content te vertalen en Duitse mensen aan te nemen, kun je net zo goed Oostenrijk en Zwitserland ook even meepakken. Tenslotte spreken ze daar allemaal dezelfde taal en behoren tot hetzelfde cultuurgebied. Toch? Je voelt hem al aankomen: dat is dus niet zo. Niemand zou zeggen dat Belgen en Nederlanders hetzelfde zijn en zo is het ook in de DACH-regio. In deze blogserie vertellen we je over de (cultuur)verschillen binnen de DACH-regio en waar je rekening mee moet houden als je daar zaken wilt doen. In deze eerste blog zetten we de kenmerken van de Zwitser op een rijtje.
Zwitserduits en "normaal" Duits
Ja, een van de hoofdtalen in Zwitserland is Duits. Nee, Zwitserduits is geen Duits dialect met keelontsteking. Vanuit een taalkundig perspectief is Zwitserduits zelfs nogal een geval apart. Strikt gesproken is Zwitserduits geen dialect; een dialect kenmerkt zich namelijk door een spectrum tussen informeel en formeel en dat bestaat tussen Zwitserduits en ‘Hochdeutsch’ niet. Je praat óf Zwitsers óf Duits – er zit niets tussenin. Daarnaast is Zwitserduits juist een verzamelnaam voor de talloze dialecten die in Duitstalig Zwitserland worden gesproken.
Oké, Zwitserduits is dus niet “gewoon” een dialect. Is het dan een eigen taal? Ook niet echt. Een taal kenmerkt zich namelijk door het hebben van een eigen grammatica en woordenboek en dat heeft het Zwitserduits dan weer niet (echt). Zwitsers wordt voornamelijk gesproken en het geschreven Zwitserduits wordt gebaseerd op hoe het klinkt. Oftewel: de Whatsapp-berichten tussen Zwitserse vrienden zien er bij iedereen weer net een beetje anders uit.
De Zwitsers en hun precaire band met het 'Hochdeutsch'
Door de speciale taalkundige kenmerken van het Zwitserduits groeien Zwitsers in de Duitstalige regio van Zwitserland eigenlijk tweetalig op. ‘Hochdeutsch’ zien vele Zwitsers als vreemde taal en zij ervaren hierdoor regelmatig een kleine minderwaardigheidscomplex ten opzichte van de vaak zo eloquente Duitsers. Bovendien heeft een uitsluitend gesproken taal een kleinere woordenschat, maar dat is voor ergens anders.
Er zijn veel voordelen als je “tweetalig” opgroeit in een land waar buiten je ‘Heimatland’ niemand jouw taal spreekt. Als Nederlander herken je dit vast: Zwitsers zijn gewend dat niemand hun taal spreekt en “engelsluiheid” is, vergeleken met Duitsers, bij hen minder aanwezig. Omdat in Zwitserland drie talen tot de verplichte schoolvakken behoren, zijn Zwitsers – vooral de jongere generatie – over het algemeen flexibeler met andere talen. Iets wat je bij het zakendoen in Zwitserland ten goede kan komen.
De Zwitser als ‘’schattige Duitser’’
Door het zangerige, maar minder eloquente Zwitsers en de vaak terughoudende manier van doen, kampen de Zwitsers nogal eens met een schattig imago. Maar het is niet slim om ervan uit te gaan dat de Zwitser gewoon een “schattige” versie van een Duitser is – daarmee raak je bij de Zwitser namelijk al snel een gevoelige snaar.
Het zelfbeeld van de Zwitser heeft weinig met Duitsland te maken en meer met de gedachte dat Zwitserland net iets anders is dan andere landen. Daarom is Zwitserland bijvoorbeeld ook geen lidstaat van de EU. Als je in de DACH-regio zakendoet, is het dus belangrijk de Zwitser niet als “kleine Duitser” te benaderen. Daarmee doe je de Zwitser tekort en loop je bovendien het gevaar hem te onderschatten of minder serieus te nemen.
Het effect van de Zwitserse democratie op de hiërarchie in het zakenleven
Naast de horloges en chocolade staat Zwitserland bekend om de directe democratie. Dit betekent dat stemgerechtigde burgers in Zwitserland op alle niveaus definitieve beslissingen kunnen nemen over politieke kwesties. De directe democratie is een belangrijk onderdeel van de Zwitserse cultuur en dat zie je ook terug in de Zwitserse zakenwereld.
Zwitsers zijn het gewend om een onderwerp van meerdere kanten te bekijken en opties af te wegen. Als je iets aan een Zwitser wilt verkopen, kun je maar beter goed voorbereid zijn. Het pluspunt is dan weer wel dat zodra je een Zwitser zover hebt gekregen om naar je te luisteren (en je op het moment suprême je argumentatie op orde hebt!) het erg waarschijnlijk is dat je met een offerteaanvraag wordt beloond.
De directe democratie heeft ook als gevolg dat hiërarchie in Zwitserland iets minder serieus wordt genomen dan in de rest van de DACH-regio. Status is voor de Zwitser zeker wel belangrijk, maar wordt eerder met materiële zaken tentoongesteld dan in de hiërarchie op de bedrijfsvloer. Dit is ook iets waar je beter rekening mee kunt houden bij het zakendoen in Zwitserland. Je kunt een Zwitser informeler aanspreken dan een Duitser, wat je als Nederlander ten goede komt.
Zakendoen in Zwitserland: Zo werkt het!
Zwitsers zijn sober, democratisch en trouw. Wanneer een Zwitser met een zakelijke aanvraag bij je komt, heeft hij zijn research hoogstwaarschijnlijk al gedaan. Het liefst komt hij snel ter zake, want “Zeit ist Geld” en daar draait in Zwitserland alles om. Small talk is dan ook niet de Zwitser zijn ding – in ieder geval niet in een zakelijke context.
De Zwitser zal de voor- en nadelen zorgvuldig afwegen, voordat hij ergens aan begint. Over het algemeen willen Zwitsers niet zomaar iets uitproberen en achteraf kijken of het werkt (zoals we dat in Nederland vaak doen). Bij het zakendoen in Zwitserland is het daarom belangrijk dat jij de feiten op een rijtje hebt wanneer je een zakelijk voorstel aan een Zwitserse zakenpartner presenteert. Omdat de Zwitser al aardig wat tijd investeert voordat hij met jou in zee gaat, is hij hoogstwaarschijnlijk geïnteresseerd in een duurzame en langdurige relatie.
Zoals we hebben gezien, is het tenslotte belangrijk om rekening te houden met de taalsituatie in Zwitserland. Mocht je ambities hebben om de Zwitserse markt te veroveren, zou je kunnen overwegen om een Zwitser voor je team te rekruteren. Daardoor heb je gelijk een streepje voor op je concurrenten. Maar, als je met bovenstaande punten rekening houdt, kun je ook prima een Duitser – of als je het van tevoren checkt zelfs een Nederlander (in het Engels) – inzetten voor het contact met je Zwitserse zakenpartners.
Als je dus met de uniekheid van de Zwitser en de taalsituatie rekening houdt en je pitch op orde hebt, dan heb je alle ingrediënten voor een vliegende start op de Zwitserse markt. Heb je hulp nodig bij het werven van personeel voor de DACH regio? Neem dan contact op via 030 252 6640 of vul het contactformulier in.
Deze tekst is ontstaan in samenwerking met schrijfster, vertaalster en geboren Zwitserse Simone Sollberger.